Każdy z nas, od najmłodszych lat, słyszy o zbawiennym wpływie owoców i warzyw na nasze zdrowie. Rady o spożywaniu ich większej ilości są zawsze jednym z pierwszych kroków, mających prowadzić nas do poprawy jakości życia oraz samopoczucia. Wiemy przecież doskonale, że zawierają one bardzo szeroki wachlarz witamin, minerałów i innych związków odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Można to oczywiście przyjąć na wiarę i z radością rozkoszować się soczystymi owocami oraz wzbogacać smak naszych potraw różnorodnymi warzywami, z całą pewnością wyjdzie nam to na zdrowie.
Proponuję jednak również przygotować sobie miseczkę pełną przekąsek – pokrojoną marchew, truskawki, orzechy, banany oraz inne dary natury, które w szczególności darzycie empatią. Następnie zasiądźcie wygodnie do lektury niniejszego artykułu. Opiszemy w nim, jak minerały, witaminy i inne związki odżywcze z warzyw i owoców pełnią rolę kofaktorów enzymatycznych, regulują pracę komórek i układu nerwowego oraz kilka innych fascynujących informacji z zakresu „owoce i warzywa to zdrowie!”. Zatem zaczynajmy.
Skarby zdrowia: warzywa i owoce
Badania wyraźnie wskazują, że spożywanie owoców i warzyw może zmniejszyć ryzyko chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, udar, nowotwory i cukrzyca, oraz opóźniać pojawienie się schorzeń związanych z wiekiem. Te produkty są bogatym źródłem składników żywieniowych, takich jak woda, błonnik, białka (głównie w strączkach), czasami tłuszcze (np. w oliwie, awokado, orzechach), kwasy organiczne i trawione węglowodany. Skrobia zawarta w produktach stanowi kluczowe źródło energii w niektórych regionach. Owoce i warzywa są także głównym dostawcą witaminy C, znaczącym źródłem prowitaminy A, witaminy B6 oraz różnorodnych bioaktywnych związków o korzystnych właściwościach zdrowotnych, takich jak likopen czy fenole (np. flawonoidy). Ponadto warzywa i owoce są bogate w minerały takie jak potas, wapń czy magnez, biorących udział w ważnych procesach w organizmie, na przykład w regulacji ciśnienia krwi, transporcie tlenu czy pracy mięśni i nerwów. (1)
Fundament metabolizmu - minerały!
Wapń
Minerały bywają czasem niedocenione w porównaniu z witaminami, choć stoją u fundamentu prawidłowej pracy organizmu. Weźmy na przykład wapń. Każdy wie, że pełni funkcję budulcową kości, a jego niedobór może prowadzić do powstania osteoporozy, czyli nadmiernej łamliwości kości. Jednak to nie wszystko, wapń pełni także istotną rolę w procesie gojenia się ran.
Gdy się skaleczymy, następuje szereg reakcji biochemicznych, nazywanych po prostu „krzepnięciem krwi”. Wierzcie lub nie, ale jest to naprawdę bardzo złożony i skomplikowany proces, w którym bierze udział wiele związków. Jednym z kluczowych jest czynnik krzepnięcia XIII, odpowiedzialny za aktywację pewnego białka – fibryny. Ta z kolei, między innymi, tworzy skrzep, by zapobiec krwawieniu.
Wapń stanowi kofaktor czynnika krzepnięcia XIII, umożliwiając mu tym samym wiązanie się z fibryną. Żeby wyjaśnić, czym jest kofaktor, posłużę się przykładem. W tej sytuacji czynnik krzepnięcia XIII to robotnik, który musi wymieszać tonę cementu – jest w stanie to zrobić, ale ręcznie zajmie mu to dużo czasu. Wapń to w tej sytuacji betoniarka, która usprawni jego pracę. Kofaktory umożliwiają enzymom przeprowadzenie reakcji o wiele szybciej. Bardzo dużo minerałów i witamin pełni taką rolę w organizmie, między innymi magnez, a nawet miedź! (2)
Dużo wapnia znajdziecie w pomarańczach oraz figach. Natomiast film wyjaśniający krzepnięcie krwi pod linkiem:
https://www.youtube.com/watch?v=UZV85scsTYo
Magnez
Doskonałym źródłem magnezu są truskawki, a co za tym idzie również nasz suplement „Vital Mind”, bazujący na tych owocach. Zachęcamy też do przeczytania artykułu o technologiach wykorzystywanych przy produkcji naszych produktów, które zwiększają biodostępność zawartych w nich składników odżywczych.
Ten pierwiastek przede wszystkim kojarzy się z układem nerwowym i rzeczywiście pełni on bardzo ważne role w jego prawidłowym funkcjonowaniu. Warto jednak mieć świadomość, że jest to jedynie wierzchołek góry lodowej. Magnez sprawuje funkcję kofaktora w ponad 300 reakcjach enzymatycznych i może odgrywać istotną rolę terapeutyczną i prewencyjną w wielu schorzeniach, takich jak cukrzyca, osteoporoza, astma oskrzelowa, stan przedrzucawkowy, migrena i choroby sercowo-naczyniowe.
Niedobór magnezu może prowadzić do arytmii, ponieważ wpływa na działanie pompy sodowo-potasowej, która reguluje potencjał błonowy neuronu. W normalnych warunkach, pompa ta utrzymuje niski, ujemny potencjał błonowy poprzez transport jonów sodu na zewnątrz i jonów potasu do wnętrza komórki. Pobudzenie neuronu otwiera kanały sodowe, co powoduje napływ jonów sodu do komórki i depolaryzację błony, co jest kluczowe dla przekazywania sygnałów w układzie nerwowym. Niski poziom magnezu zaburza ten proces, powodując niestabilność potencjałów błony i zwiększając ryzyko arytmii.
Niedobór magnezu może prowadzić do migren i zaburzeń funkcjonowania mózgu. Magnez odgrywa kluczową rolę w regulacji aktywności receptorów GABA i NMDA, wpływając na równowagę między chlorkiem a wapniem w komórkach nerwowych. GABA potrzebuje magnezu do skutecznego hamowania nadmiernego pobudzenia neuronalnego. Magnez działa również jako bloker kanałów wapniowych związanych z receptorami NMDA, chroniąc komórki przed nadmiernym napływem wapnia i toksycznymi efektami. Niski poziom magnezu zakłóca tę równowagę, prowadząc do chaotycznych impulsów nerwowych, co może powodować migreny i inne zaburzenia neurologiczne. Dodatkowo zwiększony napływ wapnia może aktywować enzymy generujące toksyczne wolne rodniki azotu, wywołując stres oksydacyjny i uszkadzając komórki nerwowe. (3)(4)
Doskonałym źródłem magnezu są truskawki, a co za tym idzie również nasz suplement Vital Mind, bazujący na tych owocach.
Nie sposób wymienić wszystkich funkcji, jakie pełni magnez w organizmie, ba! Nawet cała rozprawa doktorska mogłaby okazać się zbyt zwięzła na zgłębienie tego tematu. Pozostawiam jednak w tej kwestii dodatkowo link do filmu jak działa przesył impulsu nerwowego i utrzymywanie potencjału błonowego – to szalenie ciekawy temat.
https://www.youtube.com/watch?v=MplWXZTOk6o
Grupa Wsparcia - Witaminy
Sztandarową myślą, która pierwsza kojarzy się ze zdrowiem są witaminy. Te związki pełnią bardzo szeroki wachlarz funkcji w naszym organizmie, regulując metaboliczne procesy, wzmacniając układ odpornościowy, biorąc udział w budowie i utrzymaniu struktur komórkowych, zapewniają antyoksydacyjną ochronę komórek oraz wspomagają procesy hematologiczne, takie jak produkcja czerwonych krwinek.
Ciekawym zbiorem witamin są te z grupy B, które występują w znacznych ilościach w grzybach. Są nazwane w ten sposób, ponieważ początkowo zidentyfikowano je jako oddzielne substancje chemiczne, dopiero później zauważono, że łączy je wspólna rola jako witamin związanych z metabolizmem. Witaminy z grupy B pełnią kluczową rolę w procesach metabolicznych organizmu, zwłaszcza w przemianie materii i produkcji energii. By lepiej zrozumieć ich funkcje jako kofaktorów enzymatycznych, skupimy się na 3 z nich: tiaminie (B1), ryboflawinie (B2) oraz witaminie B6. (5)
Witaminy z grupy B
Zanim omówimy dokładniej rolę tych witamin warto nadmienić, że wszystko co zjadamy – białka, tłuszcze, cukry – posiada swoje odrębne, złożone z wielu enzymów szlaki metaboliczne, w których cegiełka po cegiełce zostają rozłożone do prostszych związków. Podczas wspomnianego “rozkładu” pozyskiwana z nich energia jest lokowana w wiązaniach chemicznych, które następnie dostarczają ją do procesów wymagających nakładu energii – przykładowo takich, jak praca wspomnianej wcześniej pompy sodowo-potasowej, zapewniającej prawidłowe działanie układu nerwowego. (5)
Tiamina
Tiamina pełni między innymi funkcję kofaktora w cyklu węglowodanów. Jej aktywna forma – tiamina pirofosforanu (TPP) – uczestniczy w reakcjach chemicznych związanych z przeniesieniem energii z glukozy do cyklu Krebsa. Cykl ten jest końcowym szlakiem, w którym dochodzi do utleniania węglowodanów, aminokwasów i pochodnych kwasów tłuszczowych, dzięki czemu ich szkielety węglowe ulegają przekształceniu do dwutlenku węgla – który następnie jest transportowany do płuc i wydychany. (5)
Ryboflawina
Witamina B6
Biorąc pod uwagę te 3 witaminy możemy lepiej zrozumieć rolę, jaką pełni ta grupa związków w naszym organizmie. Mówiąc “jedz warzywa, ponieważ są zdrowie”, mówimy tak naprawdę “Jedz warzywa, ponieważ pełnią one fundamentalną rolę w najważniejszych przemianach metabolicznych twojego organizmu”. Bez dostarczania witamin do naszego organizmu, białka enzymatyczne nie będą w stanie wykonywać kluczowych dla życia przemian biochemicznych. W tym wypadku prawidłowy rozwój i działanie organizmu nie będzie możliwe, a radykalnie niskie poziomy witamin mogą okazać się bardzo niebezpieczne dla zdrowia.
Jeśli poszukujecie sprawdzonego źródła witamin, w tym witamin z grupy B, warto wypróbować nasz suplement „DETOX”. Poza ogórkiem, który wspomaga usuwanie toksyn, znana i lubiana „kurka” zapewni odpowiedni poziom niacyny, ryboflawiny, a także wielu innych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania witamin!
Pozostałe związki odżywcze
Dowiedzieliśmy się nieco o funkcjach które mogą pełnić w organizmie witaminy i minerały. Oczywiście na nich nie kończy się lista benefitów, które możemy uzyskać spożywając owoce i warzywa, czy grzyby. Poza nimi jest również niezliczona ilość związków organicznych pochodzących z najróżniejszych rodzin, takich jak flawonoidy, polifenole, czy glikozydy triterpenowe.
Kukurbitacyny
To grupa związków znajdujących się głównie w roślinach z rodziny Cucurbitaceae (dyniowate), do której należy między innymi ogórek, dynia, cukinia czy arbuz. Posiadają gorzkawy smak mający zniechęcać zwierzęta do zjadania tych roślin. Kukurbitacyny przyciągają coraz większą uwagę naukowców, dzięki czemu zwiększa się ilość dostępnych badań wskazujących często na pozytywny wpływ jakie mają te związki na nasze zdrowie. Należy jednak zaznaczyć, że przekraczanie bezpiecznych dawek kukurbitacyn może działać toksycznie na organizm, a spożywane ogórki najlepiej pozyskiwać z pewnych źródeł, gdzie w procesie hodowli kontrolowane jest ich stężenie. (6)
Owoce i nasiona C. sativus (Ogórek siewny) mają ważną wartość terapeutyczną w systemach medycyny indyjskiej, zwłaszcza w ajurwedzie – jest to jeden z najstarszych systemów leczniczych na świecie, zajmuje się zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym. W 1979 roku został uznany za koncepcję zdrowia i terapii przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Są szeroko stosowane w leczeniu różnych problemów skórnych, w tym opuchlizny pod oczami i oparzeń słonecznych, ze względu na ich uznane właściwości odświeżające, chłodzące, leczące, łagodzące, nawilżające i przeciwdziałające swędzeniu. W chińskiej medycynie ludowej liście, łodygi i korzenie ogórka są ogólnie stosowane jako środki przeciwbiegunkowe, detoksykacyjne i przeciwpierwotniakowe (7)
Likopen
Pomidory i produkty pochodzące z pomidorów są pełne składników odżywczych. Zawierają istotne przeciwutleniacze, takie jak związki fenolowe i karotenoidy, w tym cenny likopen. Jest to węglowodór, składający się z 40 atomów węgla, o strukturze acyklicznej, zawierającej 11 sprzężonych i 2 niesprzężonych wiązań podwójnych. Jego liczne sprzężone wiązania podwójne nadają mu wyjątkowe właściwości przeciwutleniające, uczestnicząc jednocześnie w tworzeniu efektywnej bariery przeciwutleniającej w organizmie człowieka. Jego aktywność, zwłaszcza w kontekście zapobiegania utlenianiu frakcji LDL cholesterolu i obniżania ogólnego poziomu cholesterolu, przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia (CVD). Dodatkowo, likopen wykazuje właściwości antymutagenne, przeciwnowotworowe, a także może korzystnie wpływać na kondycję skóry, pomagając w zwalczaniu szkodliwych skutków promieniowania UV i zapobiegając przedwczesnemu starzeniu się skóry. (8)
Minerały, witaminy i substancje odżywcze pełnią bardzo istotne role w naszym organizmie na każdym poziomie jego działania. Regulują pracę wielu enzymów, umożliwiając tym samym skuteczne gojenie się ran, metabolizowaniu cukrów, białek i tłuszczy, skąd nasze komórki mogą czerpać energię. Odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz sercowo-naczyniowego, a także pomagają w walce z pasożytami. W Vahlberg Institute wiemy jak ważna jest regularna suplementacja minerałów, witamin i substancji. Dlatego dokładamy wszelkich starań by dostarczać Wam to, co najlepsze w owocach i warzywach!
Literatura
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/mnfr.200600158
- https://febs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1432-1033.1997.t01-1-00521.x
- https://downloads.hindawi.com/journals/ije/2018/9041694.pdf
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780128053782000176
- https://ruj.uj.edu.pl/entities/publication/71cfc204-38b2-4b7b-b15c-d27076e10092
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0367326X12002791
- https://www.researchgate.net/profile/Elbadri-E-Osman/publication/266323728_Loiy_Elsir_Ahmed_Hassan_Waleed_S_Koko_El-Badri_E_Osman_Mahmoud_M_Dahab_Sakina_M_Ahemd_Yagi_Hasnah_Mohd_Sirat2011_In_vitro_Antigiardial_activity_of_Citrullus_lanatus_Varcitroides_extracts_and_cucurbita/links/5459f4ac0cf2cf516483fcd4/Loiy-Elsir-Ahmed-Hassan-Waleed-S-Koko-El-Badri-E-Osman-Mahmoud-M-Dahab-Sakina-M-Ahemd-Yagi-Hasnah-Mohd-Sirat2011-In-vitro-Antigiardial-activity-of-Citrullus-lanatus-Varcitroides-extracts-and-cuc.pdf
- https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2013/2/BR%202-2013%20-%20s.%20200-205.pdf